خودرو برقی چطور شارژ می‌شود؟ راهنمای کامل شارژ ماشین برقی

باتری خودرو برقی چگونه کار می‌کند؟

برای درک بهتر روش‌های شارژ، ابتدا باید بدانیم باتری خودرو برقی چطور کار می‌کند. باتری خودروهای برقی معمولاً از نوع لیتیوم-یون (Li-ion) یا لیتیوم-فسفات‌آهن (LFP) است؛ مشابه چیزی که در گوشی موبایل، اما بسیار بزرگ‌تر، قوی‌تر و با مدیریت دقیق‌تر انرژی استفاده می‌شود.
انرژی الکتریکی در سلول‌های باتری ذخیره می‌شود و سپس از طریق اینورتر به موتور الکتریکی منتقل می‌گردد. هرچه ظرفیت باتری (بر حسب کیلووات‌ساعت) بالاتر باشد، خودرو مسافت بیشتری را با یک‌بار شارژ طی می‌کند، اما در عوض زمان شارژ نیز افزایش می‌یابد.

انواع روش‌های شارژ خودرو برقی

به طور کلی، شارژ خودرو برقی را می‌توان از سه منظر دسته‌بندی کرد:
نوع جریان (AC یا DC)،
سطح قدرت شارژ (کند، نیمه‌سریع، سریع)
و محل شارژ (منزل، عمومی، سیار). هر کدام از این روش‌ها مزایا، محدودیت‌ها و کاربرد مخصوص خود را دارند.

۱. شارژ AC (جریان متناوب)

رایج‌ترین شیوه شارژ خودرو برقی، استفاده از شارژ AC است؛ یعنی همان برقی که در پریزهای خانگی و اغلب ساختمان‌ها در دسترس است. در این روش، برق AC از طریق شارژر یا پریز به خودرو منتقل می‌شود و شارژر داخلی خودرو (On-board Charger) وظیفه تبدیل آن به DC و ذخیره در باتری را بر عهده دارد. قدرت شارژ AC معمولاً از حدود ۲ تا ۲۲ کیلووات متغیر است. شارژ خانگی یا شارژ در پارکینگ محل کار، اغلب یک نوع شارژ AC محسوب می‌شود.

۲. شارژ DC (جریان مستقیم)

در مقابل، شارژ سریع یا فوق‌سریع معمولاً با جریان مستقیم (DC) انجام می‌شود. در شارژ DC، تبدیل برق از AC به DC در خود ایستگاه شارژ انجام می‌گیرد و انرژی DC مستقیماً به باتری خودرو تزریق می‌شود. به همین دلیل، توان شارژ در این روش می‌تواند بسیار بالا باشد (مثلاً ۵۰، ۱۰۰، ۱۵۰ کیلووات و حتی بیشتر) و زمان شارژ را به شکل محسوسی کاهش دهد. شارژ DC بیشتر در ایستگاه‌های شارژ عمومی بین‌شهری، اتوبان‌ها و مجتمع‌های خدماتی استفاده می‌شود.

۳. شارژر پرتابل (سیار) خودرو برقی

یکی از انعطاف‌پذیرترین و کاربردی‌ترین روش‌ها، استفاده از شارژر پرتابل خودرو برقی است. این شارژرها معمولاً به پریز معمولی یا صنعتی متصل می‌شوند و امکان شارژ خودرو را در هر جایی که برق در دسترس باشد، فراهم می‌کنند؛ از پارکینگ منزل گرفته تا ویلا، محل کار یا حتی سفر.
اگر به دنبال گزینه‌ای هستید که همیشه همراه شما باشد و در شرایط اضطراری به کمک‌تان بیاید، پیشنهاد می‌شود سری به صفحه شارژر پرتابل خودرو برقی در Caramid بزنید و مدل‌های مختلف شارژر سیار را بررسی کنید.

سطوح شارژ خودرو برقی (Level 1، Level 2، شارژ سریع)

برای ساده‌تر شدن موضوع، معمولاً از اصطلاح
Level 1, Level 2, DC Fast Charge
برای توصیف سطوح شارژ استفاده می‌شود. در ایران، معادل کاملاً رسمی برای این اصطلاحات کمتر استفاده می‌شود، اما می‌توان آن‌ها را به صورت زیر توضیح داد:

Level 1 – شارژ کند (پریز خانگی)

در این سطح، خودرو از طریق پریز معمولی ۲۲۰ ولت و با توان نسبتاً پایین (معمولاً ۲ تا ۳ کیلووات) شارژ می‌شود. این روش کند است اما برای شارژ شبانه در منزل، به‌خصوص اگر مسافت روزانه‌ شما کم باشد، می‌تواند کافی باشد. مزیت اصلی این روش، سادگی و در دسترس بودن است؛ ولی برای شارژ یک باتری بزرگ ممکن است ۸ تا ۲۰ ساعت زمان نیاز داشته باشید.

Level 2 – شارژ نیمه‌سریع (Wallbox و شارژرهای AC قدرتمند)

در سطح دوم شارژ، از شارژرهای AC قدرتمندتر مانند وال‌باکس (Wallbox) خانگی یا شارژرهای نصب‌شده در پارکینگ‌ها استفاده می‌شود. توان این دستگاه‌ها معمولاً در بازه ۷ تا ۲۲ کیلووات است و می‌توانند زمان شارژ را تا حد زیادی کاهش دهند. برای مثال، با یک شارژر ۷ کیلوواتی، شارژ کامل یک خودروی برقی سایز متوسط ممکن است بین ۶ تا ۸ ساعت طول بکشد؛ یعنی اگر شب خودرو را وصل کنید، صبح با باتری پر آماده حرکت هستید.

DC Fast Charge – شارژ سریع و فوق‌سریع

شارژرهای DC سریع معمولاً در جاده‌ها، کنار اتوبان‌ها یا ایستگاه‌های شارژ عمومی بزرگ دیده می‌شوند. توان این شارژرها می‌تواند از ۵۰ کیلووات تا ۳۵۰ کیلووات یا بیشتر باشد. به کمک این شارژرها، می‌توانید در حدود ۲۰ تا ۴۰ دقیقه، درصد شارژ باتری را از مثلاً ۲۰٪ به ۸۰٪ برسانید. البته استفاده مداوم از شارژ سریع، می‌تواند در بلندمدت کمی روی سلامت باتری اثر بگذارد، به همین دلیل توصیه می‌شود برای استفاده روزمره، بیشتر روی شارژ خانگی یا Level 2 حساب کنید و از شارژ سریع برای سفرهای طولانی و مواقع ضروری استفاده نمایید.

خودرو برقی در خانه چطور شارژ می‌شود؟

یکی از بزرگ‌ترین مزیت‌های خودرو برقی این است که انگار شما پمپ بنزین را به خانه می‌آورید. یعنی کافی است شب خودرو را در پارکینگ پارک کنید و کابل شارژ را وصل نمایید تا صبح با باتری شارژ شده آماده حرکت شوید. برای شارژ خانگی به طور کلی سه سناریوی اصلی وجود دارد:

۱. استفاده از پریز معمولی

ساده‌ترین راه، استفاده از پریز برق معمولی به همراه کابل یا شارژر پرتابل مناسب است. این روش هزینه نصب پایین‌تری دارد اما کندتر است و باید از نظر ایمنی سیم‌کشی، کیفیت کابل و عدم استفاده هم‌زمان از مصرف‌کننده‌های پرمصرف در همان مدار، دقت کافی داشته باشید. این روش برای کاربرانی مناسب است که مسافت روزانه‌شان کم است و فرصت دارند شب تا صبح خودرو را شارژ کنند.

۲. نصب وال‌باکس (Wallbox) در پارکینگ

اگر به شارژ سریع‌تر و مطمئن‌تر نیاز دارید، نصب شارژر دیواری (Wallbox) در پارکینگ خانه یا مجتمع گزینه‌ای حرفه‌ای‌تر است. این شارژرها با توان بالاتر، مدیریت بهتر جریان، حفاظت اضافه‌بار، مانیتورینگ مصرف انرژی و بعضاً اتصال هوشمند همراه هستند. نصب وال‌باکس معمولاً توسط برق‌کار متخصص انجام می‌شود تا کابل‌کشی، فیوز و سیستم محافظ به درستی تنظیم شود.

۳. استفاده از شارژر پرتابل خودرو برقی

اگر در چند محل مختلف پارک می‌کنید (مثلاً خانه، ویلا، محل کار) یا همیشه می‌خواهید یک راه‌حل شارژ همراه خود داشته باشید، شارژر پرتابل خودرو برقی بهترین گزینه است. این شارژرها در واقع نسخه قابل حمل شارژرهای AC هستند و به شما اجازه می‌دهند هر جا دسترسی به برق مطمئن داشته باشید، خودرو را شارژ کنید. برای انتخاب مدل مناسب، توان شارژ، نوع دوشاخه، شدت جریان و سازگاری با خودروی خود را در نظر بگیرید.

شارژ خودرو برقی در ایستگاه‌های عمومی چگونه است؟

در شهرهای بزرگ و جاده‌های پرتردد، روز به روز ایستگاه‌های شارژ عمومی بیشتری نصب می‌شود. نحوه استفاده از این ایستگاه‌ها معمولاً به صورت زیر است:

• پارک خودرو در محل مشخص شده برای شارژ
• انتخاب سوکت و نوع شارژ (AC یا DC) متناسب با خودروی شما
• اتصال کابل شارژ به خودرو
• فعال‌سازی شارژ از طریق کارت RFID، اپلیکیشن یا ترمینال پرداخت
• مانیتور کردن میزان شارژ و هزینه روی نمایشگر یا اپلیکیشن
• قطع شارژ و جدا کردن کابل پس از رسیدن به سطح شارژ دلخواه

ایستگاه‌های عمومی معمولاً برای شارژ سریع‌تر و استفاده در مسیر طراحی شده‌اند، نه به عنوان جایگزین دائمی شارژ خانگی. بنابراین بهتر است برنامه شارژ خود را طوری تنظیم کنید که بیشتر شارژ، در خانه یا محل کار انجام شود و از ایستگاه‌ها برای تکمیل شارژ در سفر استفاده کنید.

چه نوع سوکت و کانکتوری برای شارژ خودرو برقی استفاده می‌شود؟

یکی دیگر از سوال‌های مهم در مورد این است که
«آیا همه شارژرها به همه خودروهای برقی می‌خورند؟».
پاسخ کوتاه: نه همیشه. استانداردهای مختلفی برای سوکت و کانکتور وجود دارد، از جمله Type 1، Type 2، CCS، CHAdeMO و غیره. در بسیاری از خودروهای برقی جدید، سوکت Type 2 برای شارژ AC و CCS برای شارژ DC رایج است. هنگام خرید شارژر پرتابل یا وال‌باکس، حتماً نوع سوکت خودروی خود را چک کنید تا سازگاری کامل داشته باشد.

خودرو برقی طی چه مراحلی شارژ می‌شود؟ (گام‌به‌گام)

فرآیند شارژ خودرو برقی از دید کاربر بسیار ساده است، اما در پشت پرده، ارتباطات و کنترل‌های دقیقی بین شارژر و خودرو انجام می‌شود. به صورت خلاصه:

1. خودرو در حالت پارک قرار می‌گیرد و خاموش می‌شود.
2. سوکت شارژ خودرو باز می‌شود (معمولاً در محل درب باک یا قسمت دیگری از بدنه).
3. کابل شارژ به سوکت خودرو متصل می‌شود.
4. شارژر و خودرو از طریق پروتکل‌های ارتباطی، وضعیت باتری، حداکثر جریان مجاز و شرایط ایمنی را بررسی می‌کنند.
5. در صورت تأیید، شارژ آغاز می‌شود و وضعیت روی نمایشگر خودرو یا شارژر نمایش داده می‌شود.
6. پس از رسیدن به درصد شارژ مشخص، یا به صورت خودکار، یا با دستور شما، شارژ متوقف می‌شود.
7. کابل جدا و خودرو آماده حرکت می‌شود.

زمان شارژ خودرو برقی چقدر است؟

زمان شارژ به سه عامل اصلی بستگی دارد:

• ظرفیت باتری خودرو (بر حسب کیلووات‌ساعت)
• توان شارژر (بر حسب کیلووات)
• درصد باتری در شروع شارژ

به عنوان مثال، اگر باتری خودروی شما ۵۰ کیلووات‌ساعت باشد و از یک شارژر ۱۰ کیلوواتی استفاده کنید، در حالت ایده‌آل (و ساده‌سازی محاسبه)، شارژ صفر تا صد حدود ۵ ساعت طول می‌کشد. البته در عمل، شارژ باتری در نزدیکی ۸۰ تا ۹۰ درصد کمی کندتر می‌شود تا از آسیب به سلول‌ها جلوگیری شود. برای همین هم بسیاری از سازندگان پیشنهاد می‌کنند برای استفاده روزمره، شارژ را بین ۲۰ تا ۸۰ درصد نگه دارید.

آیا شارژ سریع برای باتری خودرو برقی مضر است؟

استفاده گه‌گاهی ازشارژ سریع DC کاملاً طبیعی است و برای سفرهای طولانی بسیار کمک‌کننده است. اما اگر
به صورت مداوم و روزانه فقط از شارژ سریع استفاده کنید، ممکن است در درازمدت کمی بر عمر مفید باتری اثر بگذارد؛ زیرا دما و فشار کاری باتری در شارژ سریع بالاتر است. بهترین سناریو این است که برای استفاده روزمره، عمدتاً از شارژ خانگی (AC) و در صورت نیاز از شارژ سریع بهره ببرید.

نکات مهم برای افزایش عمر باتری هنگام شارژ

برای این‌که باتری خودروی برقی شما سال‌ها سالم و با راندمان بالا کار کند، هنگام شارژ به نکات زیر توجه کنید:

• تلاش کنید همیشه بین ۲۰ تا ۸۰ درصد شارژ کنید و از نگه داشتن طولانی‌مدت خودرو روی ۱۰۰٪ خودداری نمایید.
• در دماهای بسیار بالا یا بسیار پایین، ترجیحاً خودرو در محیط سرپوشیده شارژ شود.
• از شارژرهای نامعتبر یا فاقد استاندارد ایمنی استفاده نکنید.
• هر چند وقت یکبار، کابل و سوکت را از نظر سلامت ظاهری بررسی کنید.
• در صورت امکان، برنامه شارژ هوشمند تنظیم کنید تا در ساعات کم‌باری شبکه، خودرو شارژ شود.

شارژ هوشمند خودرو برقی چیست؟

بسیاری از شارژرهای مدرن و بعضی خودروی‌های برقی از شارژ هوشمند (Smart Charging) پشتیبانی می‌کنند. یعنی می‌توانید از طریق اپلیکیشن، زمان شروع و پایان شارژ، حداکثر درصد شارژ، محدودیت جریان و حتی الگوهای شارژ بر اساس تعرفه برق را تنظیم کنید. به این ترتیب، هزینه شارژ کاهش یافته و فشار روی شبکه برق در ساعات اوج مصرف (پیک) کمتر می‌شود.

جمع‌بندی: خودرو برقی چطور شارژ می‌شود؟

در نهایت، پاسخ به این سؤال که «خودرو برقی چطور شارژ می‌شود؟» آن‌قدرها هم پیچیده نیست. شما می‌توانید خودرو را در خانه با پریز معمولی یا وال‌باکس، در محل کار با شارژرهای AC و در سفر با شارژرهای سریع DC شارژ کنید. شارژرهای پرتابل نیز به شما آزادی عمل می‌دهند که در هر جایی که برق مطمئن در دسترس است، باتری خودرو را شارژ نمایید. با انتخاب درست نوع شارژر، رعایت نکات ایمنی و مدیریت صحیح شارژ، نه تنها هزینه‌های سوخت خود را به‌شدت کاهش می‌دهید، بلکه با حفظ سلامت باتری، سال‌ها از خودروی برقی خود با خیالی آسوده استفاده خواهید کرد.
اگر به دنبال تجهیزات مطمئن و استاندارد برای شارژ خودروی برقی هستید، می‌توانید مدل‌های مختلف شارژر پرتابل خودروی برقی در Caramid را بررسی کنید و متناسب با نیاز خود، بهترین گزینه را انتخاب نمایید.